SOWA OPAC : Katalog centralny WBP w Opolu

10 wyników

Książka

W koszyku

oceń

Księgi sądowe wiejskie z Chorzowa i Dębu z lat 1534-1804 / opracował Zdzisław Jedynak ; przy współpracy Andrzeja Sośnierza. - Chorzów : Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie", 2015. - 525, [1] strona, [4] strony tablic : faksymilia, fotografie, mapy, errata ; 24 cm + 1 dysk optyczny (CD-ROM).

(Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" ; 4)

Autor

Jedynak Zdzisław Sośnierz Andrzej (1951- )

Forma i typ

Książki Publikacje naukowe

Temat

Sądownictwo Chorzów (woj. śląskie) Katowice (woj. śląskie) Chorzów Stary (Chorzów ; część miasta) Dąb (Katowice ; część miasta)

Gatunek

Księga sądowa

Dziedzina i ujęcie

Prawo i wymiar sprawiedliwości Historia

Tytuł serii: Monografie i Materiały - Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Instytucja: Górnośląski Park Etnograficzny (Chorzów)

Do książki dołączona została płyta ze skanami wszystkich stron omawianych ksiąg sądowych.

Bibliografia na stronach 31-34. Indeksy.

Książka wydana została w ramach serii Monografie i Materiały, a stanowi opracowanie unikalnych w skali Górnego Śląska, nieznanych wcześniej, sądowych ksiąg wiejskich, które przechowywane są obecnie w jednym z berlińskich archiwów. Dokumenty ujęte w księgach (datowane na XVI-XIX wiek) zostały odczytane i opublikowane (wraz z tłumaczeniami). Całość poprzedzona jest wstępem, pozwalającym na przedstawienie kontekstu ich powstawania, a zatem na poznanie życia mieszkańców Dębu i Starego Chorzowa. Co ciekawe, do dziś w obu tych dzielnicach żyją osoby noszące te same nazwiska, co bohaterowie archiwaliów.

dostępna w czytelni

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Czytelnia BG

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 23812 Ś+CD (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Majątek hrabiów von Gaschinów i Henckel von Donnersmarcków w Krowiarkach i Makowie : przyczynek do dziejów społeczno-gospodarczych / Izabela Malmor. - Chorzów : Muzeum Górnośląski Park Etnograficzny ; Radom : Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - Państwowego Instytutu Badawczego, 2018. - 119 stron : fotografie, mapa, tablice genealogiczne ; 24 cm.

(Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" ; 12)

Autor

Malmor Izabela

Forma i typ

Książki Publikacje naukowe

Temat

Donnersmarckowie (ród) Gaschinowie (rodzina) Historia społeczna Majątki ziemskie Krowiarki (woj. śląskie, pow. raciborski, gm. Pietrowice Wielkie) Maków (woj. śląskie, pow. raciborski, gm. Pietrowice Wielkie)

Gatunek

Opracowanie

Dziedzina i ujęcie

Historia Gospodarka, ekonomia, finanse Socjologia i społeczeństwo

Tytuł serii: Monografie i Materiały - Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Instytucja: Górnośląski Park Etnograficzny (Chorzów) Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji

Bibliografia, netografia na stronach 97-99.

Streszczenie w języku angielskim.

Dzieje rodów von Gaschinów i Henckel von Donnersmarcków są nierozerwalnie związane z historią Śląska. Przedstawiona monografia jest próbą ich ukazania przez pryzmat działalności gospodarczej i społecznej w dobrach rycerskich w Krowiarkach i Makowie od momentu ich zakupienia przez hrabiego Amanda von Gaschina (1842 r.) aż do odejścia ostatniego z właścicieli w 1945 roku. Dużą rolę w przygotowaniu niniejszego opracowania odegrał, niewykorzystany lub mało dotychczas wykorzystany, zasób źródeł archiwalnych (zapisów testamentowych, akt ziemskich, fotografii archiwalnych czy prasy). Na jego podstawie przygotowano załączone do monografii materiały o charakterze źródłowym. Całość ukazuje funkcjonowanie dóbr składających się z licznych folwarków oraz innych obiektów gospodarczych (np. gorzelni, młyna, kuźni), a także relacje między właścicielami dworu a jego pracownikami i lokalną społecznością wiejską.

dostępna w czytelni

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Czytelnia BG

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 25306 Ś (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Genealogia świerklanieckiego rodu Mitręgów/Mitrengów / Mirosław Mitrenga. - Chorzów : Muzeum Górnośląski Park Etnograficzny ; Radom : Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - Państwowego Instytutu Badawczego, 2018. - 180 stron : faksymilia, fotografie, mapa, tablice genealogiczne ; 24 cm.

(Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" ; 11)

Autor

Mitrenga Mirosław

Forma i typ

Książki Publikacje naukowe

Temat

Mitrengowie (ród) Chłopi Genealogia Rody Górny Śląsk Świerklaniec (woj. śląskie, pow. tarnogórski, gm. Świerklaniec)

Gatunek

Monografia

Dziedzina i ujęcie

Historia

Tytuł serii: Monografie i Materiały - Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Instytucja: Górnośląski Park Etnograficzny (Chorzów) Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji

Bibliografia, netografia na stronach 155-157. Indeks.

Streszczenie w języku angielskim.

Genealogia świerklanieckiego rodu Mitręgów/Mitrengów to szczegółowo opisana i udokumentowana historia jednego z wielu górnośląskich chłopskich rodów. Publikacja ta nie ogranicza się jednak wyłącznie do wymienienia dat, imion i nazwisk. W miarę możliwości i dostępności informacji losy rodu starano się przedstawić w szerszym kontekście historycznym, a poszczególne biogramy wzbogacono o fakty z życia poszczególnych osób. Książka ta jest wynikiem wieloletnich poszukiwań genealogicznych autora i stanowi jego osobistą pamiątkę dla kolejnych pokoleń. Szerszemu gronu czytelników, a zwłaszcza pasjonatom genealogii poszukującym przodków na Górnym Śląsku, monografia ta może posłużyć jako pomoc i wskazówka, gdzie i jakie źródła informacji można znaleźć - nie tylko w archiwach państwowych, kościelnych i urzędach, ale coraz powszechniej również w Internecie.

dostępna w czytelni

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Czytelnia BG

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 23817 Ś (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Dzieje rodu Morysów ze Śląska Cieszyńskiego : od XVIII do początku XX wieku / Michael Morys-Twarowski. - Chorzów : Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie", 2016. - 176 stron, III karty tablic luzem : faksymilia, fotografie, portrety, tablice genealogiczne ; 24 cm.

(Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" ; 6)

Autor

Morys-Twarowski Michael.

Forma i typ

Książki. Publikacje naukowe.

Temat

Morysowie (rodzina) Genealogia Rodzina Śląsk Cieszyński

Gatunek

Opracowanie Biogram

Dziedzina i ujęcie

Historia.

Tytuł serii: Monografie i Materiały - Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Instytucja: Górnośląski Park Etnograficzny (Chorzów)

Bibliografia, netografia na stronach [147]-154. Indeks.

Streszczenie w języku angielskim.

"Dzieje rodu Morysów ze Śląska Cieszyńskiego od XVIII do początku XX wieku" to owoc 21 lat poszukiwań genealogicznych. Zaczęło się od rozmów z najstarszymi krewnymi, a zakończyło na kwerendach archiwalnych w Polsce, Czechach i Austrii. Biogramy Tomasza Morysa (ok. 1706-1750) i jego 142 potomków do szóstego pokolenia to nie tylko zestaw dat, ale niemal wszystko, co udało się „wycisnąć” ze źródeł. Jednocześnie to nietypowa książka historyczna, gdzie wielkie wydarzenia dziejowe pozostają w dalekim tle, a na pierwszym planie znajdują się ludzie, o których badacze zwykle nie pisali.

dostępna do wypożyczenia

Ta pozycja znajduje się w zbiorach 2 placówek. Rozwiń listę, by zobaczyć szczegóły.

Wypożyczalnia Główna

Są egzemplarze dostępne do wypożyczenia: sygn. 23811 ŚM+3dod. (1 egz.)

Czytelnia BG

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 22180 Ś (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Dzieje rodu Tomanków ze Śląska Cieszyńskiego od XVII do początku XX wieku / Michael Morys-Twarowski. - Chorzów : Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie", 2020. - 300 stron : faksymilia, fotografie, portrety, tablice genealogiczne ; 24 cm.

(Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" ; 16)

Autor

Morys-Twarowski Michael

Forma i typ

Książki Publikacje naukowe

Temat

Tomankowie (rodzina) Chłopi Genealogia Rody Śląsk Cieszyński

Gatunek

Opracowanie

Dziedzina i ujęcie

Historia

Tytuł serii: Monografie i Materiały - Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Instytucja: Górnośląski Park Etnograficzny (Chorzów)

Bibliografia, netografia na stronach 231-237. Indeks.

Streszczenie w języku angielskim.

Dzieje rodu Tomanków ze Śląska Cieszyńskiego od XVII do początku XX wieku to efekt ponad 20 lat poszukiwań genealogicznych. Jest to najobszerniejsza publikacja tego typu poświęcona rodzinie chłopskiej z dawnego Księstwa Cieszyńskiego, obejmująca ponad 400 biogramów. Najbardziej zainteresowani lekturą będą potomkowie opisywanych postaci, w dalszej kolejności badacze zajmujący się historią Śląska, biografistyką czy warstwą chłopską. Można ją jednak polecić szerszemu gronu jako swoisty przewodnik dla genealogów z południa Śląska i nie tylko, który wskazuje, gdzie szukać informacji o przodkach, w jaki sposób prowadzić dokumentację i jak prezentować wyniki badań.

dostępna w czytelni

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Czytelnia BG

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 23813 Ś (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Malokowie z Radzionkowa i okolic / Artur Paczyna. - Chorzów : Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie", 2019. - 132 strony : faksymilia, fotografie, mapa, tablice genealogiczne, errata ; 24 cm.

(Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" ; 15)

Autor

Paczyna Artur

Forma i typ

Książki Publikacje naukowe

Temat

Malokowie (rodzina) Rody Radzionków (woj. śląskie, pow. tarnogórski, gm. Radzionków) Radzionków (woj. śląskie, pow. tarnogórski, gm. Radzionków ; okolice)

Gatunek

Opracowanie

Dziedzina i ujęcie

Historia

Tytuł serii: Monografie i Materiały - Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Instytucja: Górnośląski Park Etnograficzny (Chorzów)

Bibliografia na stronach 107-109. Indeks.

Streszczenie w języku angielskim.

Malokowie z Radzionkowa i okolic to zwieńczenie kilkunastu lat pracy badawczej autora na temat genealogii jednej z rodzin górnośląskich. Publikacja przedstawiająca losy rodu Maloków z Radzionkowa i Suchej Góry na tle wydarzeń historycznych, dzięki szerzej wykorzystanym archiwaliom dotyczącym spraw gruntowych Radzionkowa oraz testamentom, pozwala na nowo spojrzeć na historię regionu oraz dzieje miejscowości. Autor weryfikuje dotychczasową wiedzę na temat stosunków społecznych panujących na radzionkowskiej wsi oraz dane dotyczące wielkości posiadanego przez poszczególne warstwy chłopskie areału gruntów ornych.

dostępna w czytelni

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Czytelnia BG

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 23816 Ś (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Rolnictwo i rolnicy w Bugucicach ze szczególnym uwzględnieniem rodziny Nyców / Przemysław Piwowarczyk. - Chorzów : Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie", 2017. - 232 strony : ilustracje, faksymilia, fotografie, mapy ; 24 cm.

(Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" ; 8)

Autor

Piwowarczyk Przemysław (1984- )

Forma i typ

Książki Publikacje naukowe

Temat

Nycowie (rodzina) Chłopi Gospodarstwo rolne Rolnicy Bogucice (Katowice ; część miasta)

Gatunek

Opracowanie

Dziedzina i ujęcie

Historia Rolnictwo i leśnictwo

Tytuł serii: Monografie i Materiały - Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Instytucja: Górnośląski Park Etnograficzny (Chorzów)

Bibliografia, netografia na stronach 131-139. Indeksy.

Streszczenie w języku angielskim.

Publikacja jest próbą rekonstrukcji stanu gospodarki rolnej oraz obrazu społeczności chłopskiej w Bogucicach, obecnie północnej dzielnicy Katowic, przez stulecia dość przeciętnej wsi górnośląskiej. W XX wieku Bogucice były jedną z najsilniej powiązanych z przemysłem dzielnic Katowic, a przeszłość wiejska, tak w świadomości mieszkańców, jak i pracach naukowych, została zepchnięta na margines. Monografia ta jest próbą przywrócenia pewnej równowagi w tym obszarze. Badania prowadzone były w dwóch skalach: skali „makro”, obejmującej sytuację całej osady w kontekście przemian ogólnoregionalnych, oraz w skali „mikro”, na przykładzie dziejów kilku pokoleń chłopskiej rodziny Nyców, której historia w XIX wieku ukazuje typowe przemiany społeczne na obszarze obecnego okręgu przemysłowego. Nycowie należeli do najzamożniejszych gospodarzy bogucickich. Pierwotnie ich gospodarstwa znajdowały się na terenie obecnej Koszutki, później zaś jedna z linii rodziny gospodarowała w północno-wschodniej części Bogucic. Linię tę wyróżnia, że przez cały wiek XX kolejne jej pokolenia gospodarowały na roli. Praca zawiera obszerne partie poświęcone charakterystyce źródeł, jak również aneksy źródłowe, które mogą służyć jako pomoc przy podobnych badaniach na innych obszarach i nad innymi rodzinami.

dostępna w czytelni

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Czytelnia BG

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 23815 Ś (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Religijność i codzienność w środowisku ewangelickim na dawnych i współczesnych ziemiach polskich / redakcja naukowa Agnieszka Przybyła-Dumin, Krzysztof Bulla, Barbara Papaj. - Chorzów : Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie", 2019. - 175 stron : faksymilia, fotografie, ilustracje, tabele ; 24 cm.

(Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" ; 14)

Autor

Przybyła-Dumin Agnieszka Bulla Krzysztof (1993- ) Papaj Barbara

Forma i typ

Książki Publikacje naukowe

Temat

Ewangelicyzm augsburski Kultura Obrzędy religijne Obyczaje i zwyczaje Życie codzienne Religijność Polska

Gatunek

Praca zbiorowa

Dziedzina i ujęcie

Etnologia i antropologia kulturowa Historia Religia i duchowość

Tytuł serii: Monografie i Materiały - Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Instytucja: Górnośląski Park Etnograficzny (Chorzów)

Bibliografie przy pracach.

Streszczenia w języku angielskim przy pracach. Spis treści także w języku angielskim.

Dla środowiska ewangelików szczególnie ważny był rok 2017, w krórym obchodzono 500-lecie Reformacji. Jubileusz stał się przyczynkiem do organizacji wielu wydarzeń naukowych, kulturalnych i innych. [...] Zaangażowano również środowisko naukowe do podjęcia refleksji nad specyfiką religijności oraz życiem codziennym wyznawców protestantyzmu na przestrzeni wieków. Pokłosiem tych działań jest 14 tom serii „Monografie i Materiały MGPE”, który poświęcono tym właśnie obszarom badań. Publikację niniejszą otwiera obszerny artykuł poświęcony przejawom religijności ewangelików w latach 1611-1781, której materialnym wyrazem, wynikającym z głębokiej wewnętrznej potrzeby oraz konieczności kształtowanej przez ogólną sytuację polityczno-religijną, były tzw. „leśne kościoły”. Przedmiotem dalszych rozważań jest doroczna obrzędowość kultywowana przez przedstawicieli omawianego wyznania oraz charakterystyka najważniejszych obchodzonych przez nich świąt. Dwa teksty dotyczą istniejących niegdyś społeczności ewangelickich (helan i olendrów), które - mimo sąsiedztwa katolików - egzystowały w zamkniętych enklawach, tworząc odrębną kulturę, a materialnym świadectwem ich bytności są m.in. widoczne w krajobrazie obiekty architektoniczne.

dostępna w czytelni

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Czytelnia BG

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 23818 Ś (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Stosunki społeczne na wsiach księstw opolskiego i raciborskiego w epoce Habsburgów (XVI-XVII wiek) w świetle aktów prawnych i akt sądowych : materiały / opracował Roman Sękowski. - Chorzów : Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie", 2016. - 412 stron ; 24 cm.

(Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" ; 7)

Autor

Sękowski Roman (1931-2023).

Forma i typ

Książki. Publikacje naukowe.

Temat

Habsburgowie (dynastia) Księstwo opolskie. Księstwo raciborskie.

Gatunek

Opracowanie Wydawnictwo źródłowe.

Dziedzina i ujęcie

Historia.

Tytuł serii: Monografie i Materiały - Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Instytucja: Górnośląski Park Etnograficzny (Chorzów)

Indeksy.

Teksty źródłowe w języku czeskim.

Publikacja przybliża nieznane lub mało znane i w większości niepublikowane źródła z okresu panowania Habsburgów na Śląsku. Wykorzystano w niej dwie grupy dokumentów: źródła normatywne regulujące stosunki społeczne na wsiach w XVI-XVII wieku oraz akta sądowe. Prawie wszystkie spisane zostały w języku czeskim, który był językiem urzędowym w księstwach opolskim i raciborskim. Na niniejsze opracowanie składają się: wprowadzenie do problemu i omówienie stosunków społecznych w oparciu o przedstawiony materiał źródłowy oraz teksty źródłowe w oryginale i tłumaczeniu na język polski wraz z komentarzami. Publikacja stanowi zbiór cennych informacji dla historyków, kulturoznawców, socjologów oraz przedstawicieli innych dziedzin nauki, wypełniając dotychczasowe braki, a także dla wszystkich zainteresowanych przeszłością i losami dawnych mieszkańców tych ziem.

dostępna do wypożyczenia

Ta pozycja znajduje się w zbiorach 2 placówek. Rozwiń listę, by zobaczyć szczegóły.

Wypożyczalnia Główna

Są egzemplarze dostępne do wypożyczenia: sygn. 21753 ŚM, 345015 (2 egz.)

Czytelnia BG

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 21752 Ś (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Dobra rada złota warta, czyli Porady dla śląskiej gospodyni : (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) / Dorota Świtała-Trybek. - Wydanie II. - Chorzów : Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie", 2022. - 180 stron : faksymile, fotografie ; 24 cm.

(Monografie i Materiały / Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" ; t. 20)

Autor

Świtała-Trybek Dorota

Forma i typ

Książki Publikacje popularnonaukowe

Temat

Dziedzictwo kulturowe Gospodarstwo domowe Obyczaje i zwyczaje Życie codzienne Śląsk

Gatunek

Opracowanie Poradnik

Dziedzina i ujęcie

Etnologia i antropologia kulturowa Historia

Tytuł serii: Monografie i Materiały - Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Instytucja: Górnośląski Park Etnograficzny (Chorzów)

Bibliografia, netografia na stronach 175-180.

Streszczenia w języku angielskim i niemieckim.

Książka pt. Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku) jest opracowaniem poświęconym dawnym tekstom 0 charakterze porad i receptur. Przygotowana publikacja stanowi swego rodzaju zbiór wiadomości o ówczesnym funkcjonowaniu gospodarstw domowych. Zawarto w niej ponad 600 różnych porad dotyczących m.in. konserwowania żywności (nabiału, mięsa, wędlin itp.) i przechowywania zapasów na zimę (warzyw i owoców), prac porządkowych w domu i utrzymywania czystości za pomocą naturalnych środków czyszczących, walki ze szkodnikami (gryzoniami, owadami), sposobów leczenia, jak również pielęgnacji urody (od utrzymywania higieny osobistej na co dzień aż po różnorodne zabiegi upiększające na bazie własnoręcznie wyrabianych kosmetyków). Książkę wzbogaca materiał ilustracyjny, w tym przede wszystkim fotografie wykonane przez Autorkę w 12 instytucjach muzealnych 1 paramuzealnych znajdujących się w województwie śląskim i opolskim. Publikacja skierowana jest do szerokiego grona Czytelników reprezentujących różne grupy wiekowe, którzy mogą dzięki niej zapoznać się z wybranymi elementami kultury dnia codziennego XIX i pierwszej połowy XX wieku.

dostępna do wypożyczenia

Ta pozycja znajduje się w zbiorach 2 placówek. Rozwiń listę, by zobaczyć szczegóły.

Wypożyczalnia Główna

Są egzemplarze dostępne do wypożyczenia: sygn. 24830 ŚM (1 egz.)

Czytelnia BG

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 24829 Ś (1 egz.)