Publikacja, którą Państwu prezentujemy, jest pokłosiem konferencji, jaka odbyła się w maju 2003 r. w ramach zainicjowanego przez Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej corocznego cyklu spotkań prezentujących życie i twórczość wybranych śląskich poetów, pisarzy i intelektualistów. Dotychczas przybliżyliśmy życie i twórczość takich wybitnych osobowości jak: Joseph von Eichendorff, August Scholtis, Angelus Silesius oraz Andreas Gryphius. Na początku należy podkreślić fakt, iż Horst Bienek, wielce zasłużony syn miasta Gliwice - zwany przez niektórych przedstawicieli górnośląskiej elity intelektualnej i kulturalnej "piewcą Gliwic" - nie doczekał się po przełomie 1989 r. na Górnym Śląsku żadnej konferencji poświęconej jego twórczości, ani żadnej syntezy popularno-naukowej. Z taką inicjatywą nie wystąpiły do tej pory gliwickie elity kulturalne ani władze rodzinnego miasta Bienka. Stąd niniejszy zapis referatów wygłoszonych podczas sympozjum pt. " Obraz Górnego Śląska i fenomen granicy w twórczości Horsta Bienka" - zorganizowanym z inicjatywy Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej we współpracy z Instytutem Filologii Germańskiej Uniwersytetu Śląskiego, z finansowym wsparciem Urzędu Miejskiego w Gliwicach - jest pierwszą publikacją poświęconą wybranym wątkom życia i twórczości gliwickiego pisarza. Celem konferencji było zwrócenie uwagi na wielonarodową i wielokulturową spuściznę Gliwic i Górnego Śląska i uświadomienie uczestnikom istnienia niemieckiego dziedzictwa kulturowego miasta i regionu. Bogactwo i swoistość tego obszaru nieznana jest mieszkańcom innych ziem Polski, ale i Górnego Śląska. Dla jednych i drugich odmienność tutejszego regionu wciąż pozostaje (choć w różnym stopniu) wyrazem przezwyciężanej lub ignorowanej obcości, rzadziej podziwu czy pragnienia, by uznać go za krajobraz swojego życia. Temu ostatniemu dążeniu literatura może dopomóc, potrafi bowiem odkryć przed czytelnikiem ukryte warstwy egzystencjalnej geologii. Najlepszym przykładem takiej roli literatury - w naszym przekonaniu w sensie kulturowym bardzo ważnej - jest twórczość niemieckiego pisarza z Gliwic. Stąd też nasza nadzieja, iż niniejsza publikacja, podobnie jak książki Bienka, przyczyni się do popularyzacji twórczości i przesłania tego "piewcy Gliwic". A popularyzacja twórczości niemieckiego Gliwiczanina powinna stać się sprawą serca i rozumu szczególnie dlatego, że Bienek był człowiekiem polsko-niemieckiego pogranicza, który wbrew wielu przeciwnościom losu oraz niedogodnym okolicznościom politycznym dążył do zbliżenia Polaków i Niemców na Górnym Śląsku. Głęboko rozumiał i szanował górnośląską specyfikę, dlatego odwoływał się do różnorodnej kultury języków, mentalności, postaw oraz tożsamości, które niegdyś stanowiły - i nadal stanowią - o wielokulturowej tradycji górnośląskiego pogranicza. Często podkreślał, że przyszłość tego regionu będzie zależała od pokojowego współistnienia kultur i tożsamości obecnych na Górnym Śląsku, od wzajemnego zainteresowania jego przestrzenią kulturową i od prawdziwie partnerskiej współpracy. Jedynie bowiem takie podejście do sprawy historii i kultury regionu nie wykluczające udziału w rozwóju kultury, techniki, nauki czy też gospodarki jego wielosetletnich niemieckich gospodarzy, może stanowić ciekawą i pożyteczną przygodę z tymi pokładami dziedzictwa Górnego Śląska, które czekają jeszcze na odkrycie. Horst Bienek, autor cyklu powieściowego o swym rodzinnym mieście Gleiwitz ("Pierwsza Polka", "Wrześniowe światło", "Czas bez dzwonów", "Ziemia i ogień"), także kronikarz traumatycznych przeżyć więźnia sowieckiego łagru w Workucie, ukończyłby w tym roku 73 lata. Zmarł 7 grudnia 1990 r. w Monachium, pozostawiając w literackiej spuściźnie kilkanaście powieści, zbiory wierszy i esejów, szkice wspomnieniowe, scenariusze filmowe i obszerną, wciąż nie opublikowaną korespondencję. Był pisarzem odpowiedzialnym za słowo, rzetelnym w przywoływaniu historycznych zdarzeń i faktów, drobiazgowym w opisie. Osadzając akcję swoich powieści w realiach Górnego Śląska, szkicował wspaniałe portrety ludzi pogranicza wywodzących się z różnych kręgów społecznych i narodowych. Jego książki są czymś więcej niż tylko rekonstrukcją obrazów zapamiętanych z własnego dzieciństwa, które spędził w niemieckich Gliwicach. Przypominają one dzisiaj o ważnych dla historii Górnego Śląska wydarzeniach politycznych i społecznych i są hołdem złożonym mieszkańcom tej ziemi. Należy uznać, iż konferencja była udanym przedsięwzięciem. Świadczy o tym atmosfera oczekiwania, jej przebieg oraz duże zainteresowanie wśród ludzi młodych - uczniów szkół ponadpodstawowych oraz studentów, dla których twórcy niemieckiej kultury powstałej na Górnym Śląsku nadal pozostają prawie nieznani. Gdyby Bienek dożył dzisiejszych czasów i stał się świadkiem przeobrażeń ekonomicznych i politycznych na Górnym Śląsku w ostatnim dziesięcioleciu, stałby się być może kronikarzem nowych czasów. Jego twórczość postrzegana byłaby wówczas jako coś obecnego i żywotnego w literackim i kulturowym krajobrazie Gliwic, tak jak dzisiaj odbierana jest w Polsce, głównie w Gdańsku i na Kaszubach, proza żyjącego niemieckiego pisarza-noblisty Güntera Grassa. Tym bardziej naszym wspólnym zadaniem pozostaje czerpanie także z niemieckiego dziedzictwa kulturowego naszego regionu. Żyło tu bowiem wielu artystów, pisarzy, myślicieli, sprawiedliwych świadków historii i cierpliwych sprawozdawców istnienia... Pamięć o nich wciąż jest uśpiona, a uśpiona pamięć to niepamięć. Autorzy dwujęzycznie opracowanego (wydanego w dwóch osobnych publikacjach) tomu artykułów pt. "Obraz Górnego Śląska i fenomen granicy w twórczości Horsta Bienka" - adresowanego do szerokiego odbiorcy, i to nie tylko na Górnym Śląsku - kreśląc sylwetkę i życie pisarza, koncentrują uwagę na mniej znanych, niekiedy zapoznanych aspektach jego twórczości. Chodzi z jednej strony o topografię górnośląskiego pogranicza, z drugiej o fenomen granicy, kwestię tożsamości Górnoślązaków, ich języka oraz powikłanych losów. Problemy te, ukazane na szeroko zakreślonym tle społeczno-historycznym i w nawiązaniu do współczesnej recepcji książek Horsta Bienka, pozwalają spojrzeć inaczej na jego pisarstwo i wyłuskać z tkanki fabularnej powieści wiele aktualnych przesłań i treści. Tak więc wszystkim, którzy po tę publikację sięgną, pozostaje życzyć, by jej lektura była początkiem końca wybiórczego postrzegania jednego z najciekawszych zakątków dzisiejszej Europy, jakim jest Górny Śląsk.
1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.
